Afrykański przemysł tekstylny, wyceniany na ponad 31 miliardów dolarów, jest dynamicznym sektorem głęboko związanym z historią, kulturą i gospodarką kontynentu. Jego trajektoria wzrostu, napędzana popytem ze strony rynków lokalnych i międzynarodowych, jest podkreślana przez wkład poszczególnych krajów, które podkreślają zarówno wyzwania, jak i możliwości.

Historyczne fundamenty: Dziedzictwo afrykańskich tekstyliów

Afrykańskie dziedzictwo tekstylne jest wielowiekowe i charakteryzuje się ręcznie wykonanymi tkaninami, takimi jak ghańska tkanina Kente, nigeryjska Aso Oke i malijska Mudcloth. Te tradycyjne tkaniny wyrażają tożsamość, kulturę i bogactwo. Na przykład ghańska tkanina Kente była historycznie zarezerwowana dla rodziny królewskiej i duchowych przywódców.

Bawełna stała się kluczowym towarem eksportowym w epoce kolonialnej. W latach 60. sama Uganda produkowała ponad 400 000 ton bawełny rocznie, co stanowiło ponad 40% jej dochodów z eksportu. Jednak większość tej bawełny była eksportowana w stanie surowym, co ograniczało lokalną wartość dodaną.

Afrykański rynek tekstylny: Kluczowe statystyki

Afrykański rynek tekstyliów i odzieży rośnie w tempie 5% rocznie (CAGR). Przyczyniając się do około 1,2% PKB kontynentu, przemysł ten generuje zatrudnienie dla ponad 20 milionów ludzi, w tym 8 milionów w samej tylko uprawie bawełny. Oto kilka kluczowych statystyk:

• Produkcja bawełny: Afryka produkuje 1,8 miliona ton bawełny rocznie, co stanowi 6% światowej produkcji.
• Zatrudnienie: Sektor ten zatrudnia 15% afrykańskiej siły roboczej w przemyśle wytwórczym, z dużą koncentracją w krajach takich jak Etiopia, Kenia i Lesotho.
• Eksport: Eksport tekstyliów i odzieży jest wyceniany na 9,4 mld USD rocznie i jest skierowany na rynki takie jak UE, USA i Chiny.
• Import: Afryka importuje tekstylia i odzież o wartości 16 miliardów dolarów rocznie, a 3,5 miliarda dolarów wydaje na odzież używaną.

Wkład poszczególnych krajów

Afryka Zachodnia

• Nigeria: Nigeria, niegdyś centrum tekstylne z ponad 175 fabrykami, ma obecnie mniej niż 20 aktywnych fabryk z powodu przerw w dostawie prądu i taniego importu. Rząd wprowadził fundusz ożywienia przemysłu tekstylnego o wartości 300 milionów dolarów, mający na celu zwiększenie produkcji krajowej i stworzenie 100 000 miejsc pracy.
• Ghana: Przemysł odzieżowy w Ghanie, wyceniany na 400 milionów dolarów, zaspokaja 70% lokalnego popytu. Produkuje żywe tradycyjne tkaniny i bada przyjazne dla środowiska barwniki, aby spełnić globalne standardy zrównoważonego rozwoju.
• Burkina Faso: Jako największy producent bawełny organicznej w Afryce, Burkina Faso uprawia ponad 800 000 ton bawełny rocznie. Jednak 90% z nich jest eksportowane na surowo, głównie do Azji.

Afryka Wschodnia

• Etiopia: Z ponad 4 miliardami dolarów bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w latach 2010-2020, Etiopia jest wschodzącą gwiazdą w produkcji tekstyliów. Sam park przemysłowy Hawassa zatrudnia 25 000 osób i wygenerował 165 milionów dolarów eksportu w 2022 roku. Kraj dąży do zwiększenia eksportu tekstyliów do 1 miliarda dolarów do 2025 roku.
• Kenia: W 2021 r. eksport Kenii w ramach African Growth and Opportunity Act (AGOA) osiągnął 440 mln USD, co stanowi 10% całkowitego eksportu odzieży z Afryki do USA. Zorientowany na eksport przemysł wspiera ponad 50 000 miejsc pracy w produkcji tekstyliów i odzieży.
• Tanzania: Przy obfitej produkcji bawełny (345 000 ton rocznie) Tanzania inwestuje w zakłady przetwórstwa tekstylnego, aby zachować wartość lokalną. Na przykład fabryka Mwatex zatrudnia 6000 pracowników i produkuje odzież na rynek krajowy i eksportowy.

Afryka Południowa

• Republika Południowej Afryki: Wyceniany na 1,6 mld USD przemysł tekstylny Republiki Południowej Afryki dywersyfikuje się w kierunku tekstyliów technicznych, takich jak tkaniny samochodowe i medyczne. Zintegrowana strategia tekstylna tego kraju ma na celu zwiększenie jego udziału w PKB o 30% do 2030 r.
• Lesotho: W 2021 r. Lesotho wyeksportowało odzież o wartości 850 mln USD, z czego 80% trafiło do USA w ramach AGOA. Branża zatrudnia 40 000 pracowników, co czyni ją największym pracodawcą w kraju.
• Zimbabwe: Pomimo wyzwań gospodarczych, Zimbabwe produkuje 100 000 ton bawełny rocznie, wspierając 300 000 rolników. Rząd przeznaczył 20 milionów dolarów na ożywienie zakładów włókienniczych.

Wyzwania w przemyśle tekstylnym

1. Import odzieży używanej: Ponad 80% odzieży sprzedawanej w Afryce Wschodniej pochodzi z drugiej ręki, co podcina ceny lokalnych producentów. Na przykład Rwanda zakazała importu odzieży używanej w 2018 r., ale doprowadziło to do napięć z USA.
2. Dodatek o niskiej wartości: Chociaż produkuje się 1,8 miliona ton bawełny, mniej niż 15% jest przetwarzane lokalnie, co powoduje znaczne straty w przychodach.
3. Deficyty infrastrukturalne: Nigeryjscy producenci tekstyliów tracą rocznie 2 miliardy dolarów z powodu nieregularnych dostaw energii, podczas gdy słabe sieci transportowe zwiększają koszty produkcji na całym kontynencie.
4. Ograniczony dostęp do finansowania: Wysokie oprocentowanie kredytów, przekraczające 20% w niektórych krajach, zniechęca do inwestowania w modernizację obiektów.

Możliwości i czynniki wzrostu

• Trendy zrównoważonego rozwoju:

Bawełna organiczna uprawiana w Afryce jest zgodna z globalnym zapotrzebowaniem na zrównoważone produkty. Uganda jest wiodącym producentem bawełny organicznej, eksportującym ponad 10 000 ton rocznie.

Inicjatywy związane z modą o obiegu zamkniętym, takie jak upcykling odzieży używanej w Ghanie, tworzą nowe źródła przychodów.

• Parki przemysłowe:

Rząd Etiopii opracował 13 parków przemysłowych, których celem jest zwiększenie zatrudnienia do 200 000 do 2025 r. i zwiększenie eksportu do 1 mld USD rocznie.

Kenijskie strefy przetwórstwa eksportowego (EPZ) zatrudniają 54 000 pracowników i generują PKB na poziomie 1,1 mld USD.

• Handel wewnątrzafrykański:

Afrykańska Kontynentalna Strefa Wolnego Handlu (AfCFTA), która obejmuje rynek 1,4 miliarda ludzi, ma zwiększyć wewnątrzafrykański handel tekstyliami o 30% do 2030 roku.

Regionalne łańcuchy wartości, takie jak bawełna z Mali przetwarzana w Ghanie, są rozwijane w celu zmniejszenia zależności od rynków zewnętrznych.

• Technologia i cyfryzacja:

Automatyzacja w fabrykach odzieży zwiększyła produktywność o 40% w Etiopii.

Platformy handlu elektronicznego, takie jak Ananse Africa, umożliwiają rzemieślnikom bezpośredni eksport, zwiększając ich dochody o 50%.

Prognozy na przyszłość

Przewiduje się, że do 2030 r. afrykański przemysł tekstylny osiągnie następujące kamienie milowe:

• Wartość rynkowa: Wzrost do 80 mld USD, napędzany przez urbanizację i rosnącą klasę średnią.
• Przetwarzanie bawełny: Oczekuje się, że przetwórstwo krajowe wzrośnie z 15% do 30%, dodając do gospodarki 10 miliardów dolarów rocznie.
• Wzrost eksportu: Eksport tekstyliów i odzieży może wzrosnąć o 50%, osiągając 15 miliardów dolarów rocznie.
• Tworzenie miejsc pracy: Dodatkowe 5 milionów miejsc pracy może powstać dzięki inwestycjom w łańcuch wartości i industrializacji.

Wnioski

Afrykański przemysł tekstylny jest istotnym motorem transformacji gospodarczej. Dzięki bogatym zasobom, rosnącej populacji i strategicznym inicjatywom, takim jak AfCFTA, kontynent jest dobrze przygotowany do wykorzystania swojego potencjału. Jednak osiągnięcie zrównoważonego wzrostu będzie wymagało sprostania wyzwaniom, takim jak deficyty infrastruktury, import z drugiej ręki i dodatki o niskiej wartości. Wspierając integrację regionalną, zrównoważony rozwój i przyjęcie technologii, Afryka może utkać jaśniejszą przyszłość dla swojego sektora tekstylnego i jego mieszkańców.